โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ดื้อต่อภูมิคุ้มกัน ติดเชื้อง่าย-แพร่ได้มากขึ้น

“นายแพทย์ธีระ” เผย โควิดสายพันธุ์ย่อย ใหม่ดื้อต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน เป็นโอกาสที่จะมีการติดเชื้อโรคได้ง่ายดายมากยิ่งขึ้นหรือแพร่กันได้มากเพิ่มขึ้น

รองศาสตราจารย์นพ.ธีระ วรธนารัตน์ คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ก Thira Woratanarat ระบุว่า 29 เดือนพฤศจิกายน 2565… เมื่อวานทั่วโลกติดเพิ่ม 174,759 คน ตายเพิ่ม 778 คน รวมแล้วติดไป 646,366,341 คน เสียชีวิตรวม 6,637,358 คน

5 ลำดับแรก ที่ติดเชื้อโรคสูงสุดคือ ประเทศญี่ปุ่น ประเทศเกาหลีใต้ บราซิล ไต้หวัน และฝรั่งเศส

เมื่อวานนี้ปริมาณติดเชื้อโรคใหม่มีประเทศจากยุโรปและเอเชียครอง 7 ใน 10 ลำดับแรก และ 13 ใน 20 ลำดับแรกของโลก

ปริมาณติดเชื้อโรคใหม่ในแต่ละวันของทั่วโลกในเวลานี้ มาจากทวีปเอเชีย และ ยุโรป รวมกันคิดเป็นจำนวนร้อยละ 76.25 ของทั่วทั้งโลก ในขณะที่ปริมาณการเสียชีวิตคิดเป็นจำนวนร้อยละ 74.93

…ลักษณะ โควิดสายพันธุ์ย่อย ในออสเตรเลีย

Esterman A. ได้เผยแพร่ข้อมูลเกี่ยวกับโควิด-19 ที่ระบาดในออสเตรเลียในตอนนี้ พบว่าเป็นไปในลักษณะมากมายสายพันธุ์แบบ variant soup

โดยมีอีกทั้ง BA.5 39%, BA.2.75 26%, BQ.1 19%, XBB 4% และอื่น ๆ

ลักษณะดังกล่าวข้างต้น เป็นที่คาดคะเนกันว่าประเทศอื่น ๆ ก็จะเป็นไปในรูปแบบนี้ โดยมีสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่น่าวิตกดังเช่น BQ.1.x, XBB, BA.2.75.x ที่อาจมีสัดส่วนสูงแตกต่างกันไปในแต่ละทวีป และจะมาเทคโอเว่อร์ BA.5 ในเวลาไม่นาน ดังนี้ BQ.1.x จะครองสัดส่วนนำ ในอเมริกา และ ยุโรป ส่วน BA.2.75.x และ XBB จะเด่นในแถบเอเชีย

การระบาดในไทยเรามีแนวโน้มจะเป็นไปในแนวทางข้างต้น

…ตีระฆังเตือนรับรองหัวข้อการดื้อต่อภูมิต้านทาน

ทีมงานของ David Ho จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ประเทศสหรัฐอเมริกา ได้เผยแพร่ผลจากงานวิจัยใน bioRxiv เมื่อวานนี้ 28 เดือนพฤศจิกายน 2565

แสดงให้เห็นว่า สายพันธุ์ย่อยใหม่ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็น BQ.1.x และ XBB นั้นดื้อต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน และการที่เคยติดเชื้อโรคมาก่อน มากยิ่งกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ ที่เคยระบาดมาก่อนหน้านี้อย่างมาก

หากแม้ข้อมูลทางคลินิกในขณะนี้ ยังไม่มีหลักฐานรับรองว่าจะก่อให้เจ็บไข้ร้ายแรงมากเพิ่มขึ้นกว่าสายพันธุ์ที่เคยระบาดเดิม

แต่ว่าสมรรถนะการดื้อต่อภูมิต้านทานที่มากขึ้นนั้น ย่อมมีผลทำให้เป็นโอกาสที่จะมีการติดเชื้อโรคได้ง่ายดายมากยิ่งขึ้น หรือ แพร่กันได้มากเพิ่มขึ้นเป็นเงาตามตัว

อย่างนี้เอง ที่เป็นตัวตอกย้ำให้เห็น ถึงจุดสำคัญของการป้องกันตัว ระหว่างการใช้ชีวิตประจำวัน อีกทั้งหัวข้อการใส่หน้ากาก เลี่ยงการกระทำเสี่ยง เลี่ยงสถานที่คับแคบระบายอากาศไม่ดี รักษาความสะอาด และ เว้นระยะห่าง จากคนอื่น ๆ

Personal protective behaviors เป็นเกราะคุ้มครองที่สำคัญที่สุด

…ทางเท้าประวัติศาสตร์การแพร่ ของแต่ละสายพันธุ์

โควิด-19 แพร่ระบาดมานับเป็นเวลาหลายปี โดยมีสายพันธุ์ที่มากมาย

ถ้าเทียบกันตัวต่อตัว จะพบว่า ในระยะเวลา 100 วันแรกของการระบาด สายพันธุ์ Omicron นั้นแพร่ระบาดไปต่างประเทศทั่วโลกได้มากกว่าสายพันธุ์อื่น ที่ระบาดมาก่อน ถึง 5 เท่า

แต่ละระลอกก่อนหน้านี้ที่ผ่านมา ตั้งแต่สายพันธุ์เริ่มแรก (Wuhan: Wild type), เบต้า, แกมม่า, อัลฟ่า, เดลต้า, และ Omicron นั้น ก็มีลักษณะของ ทวีปที่มีการระบาดหนัก ก่อนกระจัดกระจายไปยังทวีปอื่น ๆ ที่แตกต่างกันไป

…สำหรับระลอกอนาคตนั้น ลักษณะการระบาดคงจะมีแนวโน้มไม่เหมือนกันกับอดีต เพราะมีปัจจัยหัวข้อการเดินทางระหว่างประเทศเกิดขึ้นมาก การระบาดจะเป็นลักษณะมากมายสายพันธุ์ แปรผันกับการนำเข้า ส่งออก รวมทั้งสมรรถนะของไวรัสแต่ละสายพันธุ์ การกระทำการป้องกันตัว และ การใช้ชีวิตของประชาชน จำพวก และความครอบคลุมของวัคซีนที่ใช้ รวมทั้ง อื่น ๆ

ผลพวงที่จะเกิดขึ้น อีกทั้งในแง่ปริมาณการติดเชื้อ การป่วย การตาย และ Long COVID นั้น ก็เลยเป็นโอกาสสูง ที่จะแปรผันกับนโยบายควบคุมป้องกันโรค และ ความพร้อมเพรียง “จริง” ของระบบสาธารณสุขของประเทศนั้น อีกทั้งเรื่องยาที่ตามมาตรฐาน วัคซีนที่มีคุณภาพ บริการดูแลต่าง ๆ ว่าสามัญชนในประเทศ จะเข้าถึง และ พึ่งพาได้หรือไม่ ยามที่เกิดปัญหา

ผลที่พึงปรารถนาของทุกสังคม คือ ยามวิกฤติ สามัญชนสามารถพึ่งพา และได้รับความให้การช่วยเหลือดูแลอย่างทันเวลา มีคุณภาพ โดยทั้งหมด

ไม่ต้องเผชิญกับสภาวะท้อแท้ คอย จนกระทั่งจะต้องดิ้นรนตีกระปุกขวนขวายหาทางรอด กันเอาเองแบบ อัตตาหิ อัตตโน นาโถ

…เหตุการณ์ปัจจุบันนี้นั้น จึงควรดำรงชีวิตอย่างมีสติสัมปชัญญะ ไม่ประมาทในการดำรงชีวิต

ป้องกันตัวอย่างสม่ำเสมอ อีกทั้งช่วงปฏิบัติงาน เรียน หรือท่องเที่ยว

ฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นให้ครบตามกำหนด

ใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง จะช่วยลดความเสี่ยงลงไปได้มาก

นอกจากนั้น ยังคงพบอาการของการสูญเสียการได้กลิ่น และการรับรส พบอาการไม่ดีเหมือนปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร กลุ่มอาการของระบบทางเดินหายใจ หายใจถี่ หายใจติดขัด และกลุ่มอาการนอกระบบ ที่ไปคล้ายกันกับสายพันธุ์เดลตาได้เช่นกัน

สำหรับผู้ที่สัมผัสเสี่ยงสูง หรือมีลักษณะอาการเสี่ยงติดเชื้อโรค เสนอแนะให้ตรวจ ATK ด้วยตัวเอง โดยควรเลือก ATK ที่ได้รับมาตรฐาน และ มีค่าความไว (Sensitivity) และ ค่าความจำเพาะ (Specificity) ไม่ต่ำกว่า 90%

อ้างอิง

1. Wang Q et al. Alarming antibody evasion properties of rising SARS-CoV-2 BQ and XBB subvariants. bioRxiv. 28 November 2022.

2. Tegally H et al. Global Expansion of SARS-CoV-2 Variants of Concern: Dispersal Patterns and Influence of Air Travel. medRxiv. 27 November 2022.

ข้อมูลที่ได้รับมาจาก รองศาสตราจารย์นพ.ธีระ วรธนารัตน์